حسین علیزاده با سازش؛ شورانگیز و رها که از شاگردان آواز پریسا بوده است

اهالی شهر زیبای کومو در شمال ایتالیا، یکشنبه پانزدهم ژوئیه (بیست و پنجم تیرماه) را در حالی به پایان رساندند که همزمان، پرونده پانزده روز پذیرایی از مهمانان جشنواره بین المللی "کومو، شهر موسیقی" بسته می شد.

از جمله این مهمان ها، گروه موسیقی ایرانی به سرپرستی حسین علیزاده نوازنده چیره دست تار و سه تار بود که نوای موسیقی ایرانی را در تالار اپرای مجلل "تئاترو سوشاله" طنین انداز کردند.

این برنامه که با استقبال مخاطبان ایتالیایی و ایرانیان مقیم شمال ایتالیا روبرو شد در همکاری با آکادمی فیلارمونیک رم و مؤسسه هنری آسیاتک برگزار شد که در نیمۀ پایانی تیرماه، مجموعه کنسرت های علیزاده و گروهش را در شهرهای مختلف ایتالیا برپا کرده بودند.

خالق قطعه "نی نوا" در این مجموعه برنامه ها از ضرب سرانگشتان محسن کثیرالسفر و آوای "رها" بهره می برد که پیش از این در آلبوم "من اگر پرنده بودم" با وی همکاری داشته است. اما این بار علیزاده شعرهایی از فروغ فرخزاد، نیما یوشیج، مهدی اخوان ثالث و سلمان ساوجی را دستمایه کار خود قرار داده بود تا قطعاتی در دستگاه نوا اجرا کند.

این مجموعه کنسرت ها که تحت عنوان "به آفتاب سلامی دوباره خواهم داد" نامگذاری شده بود، از شهر باستانی "رم" آغاز شد، در "آکوئیلا" و "تره ویزو" ادامه پیدا کرد و در "کومو" در دامنه کوه های آلپ پایان یافت.

آقای علیزاده که پس از بیست و هفت سال بار دیگر برای اجرای برنامه به رم آمده بود، ساز خود را در باغ پانصد ساله آکادمی فیلارمونیک رم کوک کرد و شنوندگانی که بیشترشان ایتالیایی بودند توانستند نوای موسیقی ایرانی را در فضایی که از دوران رنسانس به این سو، برای قرن ها به اجرای موسیقی غربی اختصاص داشت تجربه کنند.

در نیمه نخست برنامه، حسین علیزاده با تارش به صحنه آمد و به بداهه نوازی در مایه بیات اصفهان و دستگاه نوا پرداخت و همانطور که از او انتظار می رفت از نغمه ای به نغمه دیگر سفر کرد و در این سفرها، محسن کثیرالسفر را هم همراه خود برد تا با ضربش او را در بخش های ریتمیک همراهی کند.

آقای کثیرالسفر با بسیاری از هنرمندان شناخته شده ایران در شهرهای مختلف ایتالیا همنوازی داشته و در زمینه موسیقی تلفیقی نیز با موسیقیدانان برجسته ایتالیایی همکاری نزدیک داشته است. او درباره جایگاه ریتم در موسیقی آقای علیزاده می گوید: "علیزاده در ساختار بداهه نوازی در بند ریتم های سنتی نیست و معتقد است ردیف موسیقی ایرانی به خودی خود و در بطن خودش دارای ریتم است و نوازنده تمبک باید این ریتم را درک کرده و او را همراهی کند. او همچنین معتقد است که موسیقی ما ضرباهنگ های خاص خودش را دارد و نوازنده ساز کوبه ای باید بتواند این ضرباهنگ ها را بشناسد. به همین دلیل نوازندگی با علیزاده بسیار مشکل است چون نوازنده تمبک باید مسیر ریتم علیزاده را حدس بزند."

در بخش دوم "رها" نیز به گروه پیوست و علیزاده هم با ساز "شورانگیز"ش که شبیه سه تار است کاسه ای بزرگتر از آن دارد و صدایی بم تر از سه تار ایجاد می کند، او را همراهی کرد.

این بخش اگرچه با نغمه ماهور آغاز شد اما همچون بخش نخست به نغمه های دیگر هم سرک می کشید و با تصنیف "جان من" در گوشه نهفت از دستگاه نوا، تا انتهای برنامه در دستگاه نوا باقی ماند. "رها" که خود آواز را نزد استادانی چون "پریسا" آموخته است، با خواندن تصنیف معروف "پیر فرزانه" بار دیگر از او یاد کرد.

پیش از کنسرت علیزاده، وحید حاجی حسینی هنرمند ایرانی مقیم ایتالیا نیز در تالار نمایش آکادمی فیلارمونیک رم به روی صحنه رفت و در برنامه ای که به منظور معرفی ساز ایرانی سنتور به مخاطبان غیر ایرانی ترتیب داده شده بود، قطعاتی در دستگاه همایون اجرا کرد. بداهه نوازی آقای حاجی حسینی اما آرام آرام از شروع سنتی ای که داشت فاصله گرفت و به موسیقی کلاسیک مدرن پهلو زد که این برنامه نیز مورد توجه علاقمندان ایتالیایی قرار گرفت.

اگر نمایش فیلم مستند "صدای ماه" ساخته فرحناز شریفی که به سرگذشت قمرالملوک وزیری پرداخته است را نیز همچون سنتورنوازی وحید حاجی حسینی، در ادامه و در ارتباط با کنسرت علیزاده به حساب آوریم شاید بشود گفت گام موثری برای معرفی فرهنگ و موسیقی ایرانی در شهرهای مختلف ایتالیا برداشته شده است.